Kwasowa erozja szkliwa często jest przez pacjentów kojarzona z nadwrażliwością. Objawia się poprzez występowanie bólu zębów w kontakcie z gorącymi lub zimnymi pokarmami i napojami. Te początkowo niewidoczne ubytki w strukturze zęba mogą prowadzić do utraty szkliwa. Jeśli proces jest zaawansowany, erozję szkliwa możemy rozpoznać po żółtym odcieniu zębów (odsłonięta zębina ma strukturę porowatą i łatwo chłonie przebarwienia) oraz tym, że stają się szorstkie i matowe. Kwasowa erozja szkliwa rzadko jest widoczna gołym okiem. Może ją rozpoznać jedynie stomatolog. Zmiany występują w innych obszarach zęba niż najczęściej pojawiają się ubytki próchnicowe.
Jakie są przyczyny kwasowej erozji szkliwa?
Choroba jest powszechna zwłaszcza u młodych osób, często na skutek niewłaściwej diety. Zmiany w strukturze zęba w tym wypadku nie wynikają z drobnoustrojów chorobotwórczych.
- Przyczyną erozji szkliwa bardzo często jest zła dieta. Problemem są zwykle napoje zawierające kwasy w swoim składzie, takie jak Coca-Cola i napoje energetyczne. Prawdopodobnie między innymi z tego powodu choroba jest powszechna właśnie w grupie młodych osób. Inne produkty sprzyjające wystąpieniu kwasowej erozji szkliwa to m.in. owoce cytrusowe, wino, piwo, marynaty, sosy, a nawet polskie produkty występujące na naszych stołach niemal codziennie — jabłka czy pomidory.
- Kwasową erozję zębów mogą powodować też choroby ogólnoustrojowe, np. cukrzyca. Zwłaszcza wymioty czy refluks żołądkowo-przełykowy powodują uszkodzenie powierzchni zębów kwaśną treścią z przewodu pokarmowego. Wówczas zmiany są zlokalizowane na podniebiennej powierzchni górnych siekaczy i językowej powierzchni zębów bocznych.
- Inne czynniki sprzyjające rozwojowi choroby to alkoholizm, bulimia i anoreksja, suchość jamy ustnej bądź nieprawidłowy skład śliny. Z powodu wspomnianych wymiotów problem często rozwija się u kobiet w ciąży.
Niestety, zmiany te są nieodwracalne. Kwasowa erozja szkliwa może poważnie niszczyć powierzchnię zębów i prowadzić do groźnych konsekwencji. Z czasem może dojść do uszkodzenia zębiny, miazgi zęba, a nawet do utraty zęba.
Kwasowa erozja szkliwa – objawy
- ból zębów podczas kontaktu z zimnymi lub gorącymi pokarmami,
- ubytki w szkliwie, jednak zwykle nie na powierzchniach stycznych, przyszyjkowych i w bruzdach (tam, gdzie najczęściej rozwija się próchnica),
- z czasem matowe, szorstkie, lekko żółte lub przezroczyste zęby.
Etapy erozji szkliwa
- Początkowo ubytki znajdują się przede wszystkim na powierzchni żującej zębów bocznych oraz na podniebiennej powierzchni górnych jedynek i dwójek. Zmiany mają formę płaskich dysków. Są gładkie i wypolerowane. Mogą się pojawiać też w innych częściach powierzchni zęba, ale zwykle nie tam, gdzie rozwija się próchnica.
- W dalszej perspektywie zmiany pojawiają się na powierzchniach stycznych, w obrębie bruzd, w okolicy przyszyjkowej i na brzegach siecznych pojawiają się dopiero w zaawansowanym stadium.
- Zęby stają się matowe, szorstkie.
- Jeśli zmiany się pogłębią, może dojść do infekcji miazgi. Wówczas ząb będzie wymagać leczenia kanałowego.
Kwasowa erozja szkliwa – zabiegi i metody leczenia
By zapobiec pogłębianiu się zmian, ważne jest wyeliminowanie przyczyny erozji. Jeśli problem jest ogólnoustrojowy (np. częste wymioty), zmiany będą się nasilać bez wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Zmiany są nieodwracalne — szkliwo się nie odbudowuje, ale nasza higiena ma kluczowe znaczenie dla ograniczenia nasilania się zmian. Stomatolog skupia się na powstrzymaniu dalszej erozji, łagodzeniu dolegliwości bólowych oraz zabezpieczeniu i odbudowaniu uszkodzonych powierzchni zębów.
- Właściwa higiena jamy ustnej
Należy pamiętać o myciu zębów rano i wieczorem, jeżeli to możliwe, najlepiej także po każdym posiłku.
Co jednak ważne, myjemy zęby dopiero po upływie pół godziny od jedzenia i picia, a następnie przez taki czas nie spożywamy ponownie posiłku. Po wymiotach należy zawsze umyć zęby, najlepiej wcześniej płucząc jamę ustną wodą. Mycie zębów bezpośrednio po kontakcie z kwaśnym produktem powoduje wcieranie kwasów w powierzchnię zęba i ścieranie powierzchni szkliwa.
Stosuje się delikatne szczoteczki do zębów i pasty o niskim współczynniku ścieralności. Dostępne są specjalistyczne środki remineralizujące szkliwo z większą zawartością fluoru i chroniące je przed dalszą erozją. Płyny do płukania jamy ustnej mogą zmniejszać nadwrażliwość i związany z nią dyskomfort.
- Zabiegi profilaktyczne
Pacjent powinien regularnie przychodzić na wizyty kontrolne i higienizację w celu wzmocnienia zębów i ich ochrony przed dalszymi uszkodzeniami. Lekarz stomatolog, w zależności od nasilenia erozji i jej przyczyn dobierze adekwatny do sytuacji plan leczenia.
Kwasowa erozja szkliwa wymaga wzmacniania zębów. Można zastosować fluoryzację, preparaty remineralizujące oraz zabiegi profilaktyczne, takie jak lakowanie i lakierowanie.
- Wypełnienia i odbudowy
Jeśli zmiany są bardzo poważne i zaawansowane, mogą z czasem zaatakować miazgę. Spada także funkcjonalność zębów. W tej sytuacji można odbudować utraconą funkcję przy pomocy wypełnień lub różnego rodzaju prac protetycznych.
W jaki sposób zapobiegać kwasowej erozji szkliwa
Niektóre składniki żywności bogate w kwasy są cenne dla organizmu — trudno zachować zdrową dietę bez spożywania warzyw i owoców. Możemy jednak oprócz nich przyjmować produkty o neutralnym pH, takie jak nabiał, orzechy, jaja. Przykładowo — po zjedzeniu cytrusów możemy spożyć jogurt naturalny czy nawet plaster sera.
Spożywanie owoców w całości powoduje zwiększoną pracę ślinianek, a to z kolei pozwala szybciej zneutralizować kwaśny odczyn pokarmów zawierających kwasy.
Dodatkowo możemy wprowadzić żucie gum z ksylitolem. To naturalny cukier brzozowy neutralizujący pH. Ponadto żucie zwiększa wydzielanie śliny, dlatego unikajmy suchości w jamie ustnej. Po spożyciu kwaśnych pokarmów możemy przepłukać jamę ustną wodą lub płynem do płukania jamy ustnej.
Kwaśne soki i napoje gazowane w niewielkiej ilości nie są zabronione. W tym wypadku także możemy zastosować wymienione powyżej metody. Dodatkowo warto je pić przez słomkę oraz przede wszystkim nie pić przed pójściem spać. Pamiętaj o umyciu zębów przed snem.
Jakie produkty spożywcze i napoje mogą przyczyniać się do erozji szkliwa?
Powstałe ubytki szkliwa mogą być konsekwencją spożywaniu napojów bogatych w kwasy. Dużo kwasów znajduje się w owocach, przede wszystkim cytrusowych. Problemem może być też częste spożywanie surowych warzyw i owoców.
Należy unikać nadmiernego spożywania soków owocowych, słodzonych napojów gazowanych i napojów izotonicznych.
Samo spożywanie owoców nie oznacza, że u pacjenta rozwinie się kwasowa erozja szkliwa — objawy występują dopiero wtedy, gdy nie zachowujemy umiaru. Jak zazwyczaj, kluczowy jest właśnie umiar i zachowanie dobrej higieny.
