Leczenie zębów przybiera różne formy w zależności od schorzenia. Powszechną przypadłością jest próchnica. Gdy dochodzi do zainfekowania miazgi zębowej, zachodzi konieczność leczenia kanałowego. W przeciwnym wypadku pacjent odczuwa silny ból, a z czasem jedyną możliwością staje się usunięcie zęba.
Czym jest leczenie kanałowe?
Leczenie kanałowe określa się profesjonalnie jako leczenie endodontyczne. Pozwala ono uchronić przed utratą zęba, kiedy proces próchnicowy pokonuje twarde tkanki zęba i doprowadza do infekcji miazgi zęba. Wewnętrznym elementem budowy każdego zęba jest komora wypełniona miazgą. To zamknięta przestrzeń we wnętrzu zęba silnie unerwiona i unaczyniona — w praktyce tkanka łączna. Zadaniem miazgi jest odżywianie zęba od wewnątrz.
Gdy powstaje ubytek próchnicowy, następuję tu gromadzenie dużej ilości bakterii próchnicotwórczych. Zakażenie miazgi jest najczęściej spowodowane bakteriami nagromadzonymi w ubytku. W przypadku przedostania się bakterii do komory zęba powstaje stan zapalny objawiający się silnym bólem.
Niepodjęcie leczenia kanałowego jest bardzo ryzykowne. Dbałość o higienę jamy ustnej nie rozwiąże problemu. Zainfekowana miazga staje się siedliskiem bakterii, co może stać się przyczyną zakażenia ogólnoustrojowego (z tego powodu m.in. nie dopuszcza się pacjentów z chorobami zębów do zabiegów operacyjnych).
W leczeniu kanałowym kluczem jest uzyskanie dostępu do komory zęba w celu usunięcia zmienionej zapalnie i zainfekowanej tkanki, doprowadzając w ten sposób do ustąpienie dolegliwości bólowych.
Dalsze postępowanie polega na usunięciu miazgi z komory i kanałów korzeniowych, zdezynfekowaniu kanałów, opracowaniu i osuszeniu. Następnie lekarz przystępuje do szczelnego wypełnienia kanałów korzeniowych biozgodnym preparatem.
Przebieg leczenia kanałowego – etapy
Leczenie kanałowe polega na oczyszczeniu kanałów z zainfekowanej miazgi. Endodoncja mikroskopowa w znacznym stopniu ułatwia ten proces i sprawia, że ząb leczony kanałowo zostaje wyleczony szybciej i bardziej precyzyjnie. Lekarz stomatolog widzi ząb w dużym powiększeniu, może zobaczyć kanały niewidoczne gołym okiem, przydaje się to też do usunięcia tak zwanego złamanego narzędzia czy zamknięcia perforacji.
- Pierwszym etapem jest diagnostyka radiologiczna. Sam ból zęba nie jest przesłanką do rozpoczęcia leczenia endodontycznego. Badanie rentgenowskie pozwala wstępnie ocenić, jak wygląda sytuacja, czy i który ząb może być przyczyną dolegliwości bólowych. To też wstępna ocena anatomii zęba i ilości kanałów korzeniowych.
- W leczeniu kanałowym pierwszym krokiem jest otwarcie zęba. To nieodwracalny proces. Usuwa się próchnicę i wykonuje dojście do komory i kanałów korzeniowych.
- Założenie koferdamu pozwala zapobiec przedostawaniu się śliny i bakterii do otwartego zęba.
- Następnie przeprowadza się usunięcie miazgi, poszerzenie kanałów, oczyszczenie i dokładną dezynfekcję.
- Kolejnym etapem jest wypełnienie — powinno ono obejmować pełną długość kanału korzeniowego. Wykorzystuje się biozgodny, termoplastyczny materiał — gutaperkę. Dzięki temu nie dojdzie do ponownego zakażenia. Na tym etapie wykonuje się kontrolne zdjęcia RTG.
- Ostatnim etapem leczenia kanałowego jest odbudowa korony zęba – metodę odbudowy dobiera lekarz stomatolog w zależności od stopnia i rozległości uszkodzenia zęba.
Wskazania do leczenia kanałowego
Leczenie kanałowe zęba należy wykonać, gdy występuje:
- zapalenie miazgi,
- ropień, zgorzel, martwica miazgi,
- zapalenie tkanek okołowierzchołkowych i różne zmiany okołowierzchołkowe,
- przygotowanie do leczenia protetycznego.
Sygnały, że należy jak najszybciej zainteresować się leczeniem kanałowym, to ból — zwłaszcza przy nagryzaniu i opukiwaniu. Pojawia się też przedłużona reakcja na bodźce termiczne — zwykle ciepło. Może nasilać się wieczorem, w nocy, w pozycji leżącej, czasem promieniuje.
Wielokrotnie skutkiem głębokiej próchnicy i infekcji miazgi może być bezobjawowe obumarcie miazgi i jej martwica.
Brak dolegliwości bólowych może spowodować niezauważone powstawanie zmian okołowierzchołkowych i torbieli zębopochodnych. Z tego powodu zaleca się wizyty profilaktyczne raz w roku oraz przeglądowe zdjęcia panoramiczne raz na 2-3 lata.
Do leczenia endodontycznego kwalifikuje się także małe dzieci, gdy zachodzi poważna próchnica w zębach mlecznych. Można je zastosować u dorosłych, także w podeszłym wieku.
Przeciwwskazania do leczenia kanałowego
Nie ma przeciwwskazań do leczenia kanałowego. Ponowne leczenie kanałowe lub leczenie zębów z martwą miazgą wymaga ostrożności w przypadku niektórych chorób serca i schorzeń ogólnoustrojowych.
Są to jednak przeciwskazania względne i po odpowiednim przygotowaniu farmakologicznym pacjenta (osłona antybiotykowa, odstawienie leków przeciwzakrzepowych) bezpieczne leczenie kanałowe można przeprowadzić.
Powikłania leczenia kanałowego
Po leczeniu kanałowym rzadko, ale mogą wystąpić pewne powikłania. Mogą pojawić się utrzymujące się niewielkie dolegliwości bólowe, obrzęki i ropnie w obrębie jamy ustnej. Wszelkie wątpliwości należy jak najszybciej konsultować z lekarzem prowadzącym. Ponowne leczenie kanałowe- tzw., reendo” jako skutek niedokładnie lub błędnie wykonanego pierwotnego leczenie kanałowego, usuwanie złamanych narzędzi z kanału, zamykanie perforacji stanowią znaczne utrudnienie leczenie endodontycznego. Procedura wymaga większego doświadczenia i może trwać dłużej. Z tego powodu konieczne jest, by wnikliwie przyjrzeć się kompetencjom gabinetu, który ma przeprowadzić zarówno pierwotne, jak i ponowne leczenie.
Ile wizyt jest potrzebne do przeprowadzenia leczenia kanałowego?
W większości przypadków współcześnie istnieje możliwość przeprowadzenia i zakończenia leczenia kanałowego na jednej wizycie. Trudności anatomiczne (kanały zagięte, zobliterowanie, niedrożne, złamane narzędzia, perforacje) mogą być przyczyna konieczności przedłużenia leczenia kanałowego na kilka wizyt.
Ile trwa leczenie kanałowe?
Leczenie kanałowe trwa około 1-2 godzin. To zależy od tego, jaki ząb został zainfekowany i ile ma kanałów. Najszybsze do opracowania są siekacze i kły, które mają od jednego do dwóch kanałów. W zębach trzonowych liczba kanałów sięgać może sześciu (przeciętnie trzy/cztery).
Czy leczenie kanałowe boli?
Przeciwnie, leczenie kanałowe pozwala zlikwidować ból zęba towarzyszący schorzeniu. Zabieg zawsze wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Naturalne jest za to wystąpienie niewielkich dolegliwości bólowych po zabiegu, gdy znieczulenie przestaje działać.
Czy można wykonać leczenie kanałowe w ciąży?
Ze względu na to, iż zainfekowany ząb może być przyczyną infekcji ogólnoustrojowej w ciąży jest ono niezbędne. Zaleca się jednak delikatne postepowanie i indywidualne dobieranie procedury do etapu ciąży i jej przebiegu. Ograniczeniem jest jedynie wykonywanie zdjęć RTG (by uniknąć promieniowania związanego z prześwietleniem)
Nie zaleca się wykonywania zdjęć RTG w pierwszym trymestrze ciąży, a jeżeli można zaczekać – to wykonać je po porodzie.
Generalnie zaleca się, by zęby leczone były przed ciążą.
Czy wykonuje się leczenie kanałowe u dzieci?
Tak. W niektórych przypadkach jest to konieczne. Pamiętajmy, że próchnica u dzieci rozwija się szybciej, grozi silnym bólem i jest kiepską nauczką na przyszłość — może zniechęcać do profilaktyki i leczenia. Dodatkowo sprzyja wadom zgryzu.
Kiedy plomba, a kiedy leczenie kanałowe?
Co do zasady uznaje się, że własny ząb jest zawsze lepszy od sztucznego. Jeśli jest potrzebne leczenie kanałowe zęba, a pacjent się go nie podejmie, pozostaje jedynie jego usunięcie i leczenie implantologiczne lub protetyczne.
Zdarza się, że na leczenie kanałowe zęba jest za późno. Zainfekowany ząb jest przyczyną rozległych zmian okołowierzchołkowych a rokowania co do leczenia kanałowego są pesymistyczne. Wtedy trzeba zastanowić się nad usunięciem zęba, w celu ochrony sąsiadujących zębów i tkanek sąsiednich. Stan zapalny bowiem może przenieść się na kość, co grozi poważnymi konsekwencjami.
Jak wygląda ząb po leczeniu kanałowym?
W trakcie leczenia ząb staje się martwy. Traci swoje ukrwienie, wobec czego może zmienić kolor. Zdarza się, że ciemnieje. Jeśli dotyczy to zębów trzonowych, problem zwykle nie jest widoczny. Jeśli leczono kanałowo zęby przednie, można poddać je wybielaniu bądź odbudowie protetycznej (korona/korekta koloru kompozytem).
Czy podczas leczenia kanałowego stosuje się znieczulenie?
Zawsze stosuje się znieczulenie miejscowe niwelujące dolegliwości bólowe. W przeciwnym wypadku leczenie kanałowe zęba mogłoby być mało komfortowe i bolesne.
Ile kosztuje leczenie kanałowe?
Jeśli chcesz wiedzieć, ile się płaci za leczenie kanałowe, pamiętaj, że cena zawsze jest orientacyjna. Zależy od liczby zainfekowanych korzeni, liczby kanałów, zastosowanych metod (np. mikroskopu), wykorzystywanych materiałów do odbudowy. Zachęcamy do konsultacji, podczas której określimy, z jakim kosztem może się wiązać leczenie w konkretnym przypadku. Nie zwlekajmy — kiedy ząb wymaga leczenia kanałowego, każdy dzień zwłoki grozi wystąpieniem ropnia i rozsianiem infekcji bakteryjnej w organizmie.
