Białe plamy na zębach przybierające formę przebarwień na powierzchni szkliwa mogą być sygnałem próchnicy. Może być też objawem hipoplazji szkliwa, będącej zaburzeniem rozwojowym. Najczęściej jednak to efekt naszych własnych zaniedbań. Dowiedz się, jak leczyć białe przebarwienia na powierzchni zębów.
Czym są białe plamy na zębach?
Szkliwo to najtwardsza tkanka w ludzkim organizmie. Składa się w 95% ze związków nieorganicznych. Pozostałe 5% stanowią związki organiczne i woda. Jego zadaniem jest ochrona miazgi — tkanki unerwionej i ukrwionej.
Białe plamy na zębach stałych można uznać za defekt kosmetyczny i czasem jest to jedynie przebarwienie, które można maskować lub zniwelować przez zabieg higienizacji i fluoryzacji.
W praktyce klinicznej obserwujemy jednak białe plamki jako początkowe stadium próchnicy. Podpowierzchniowe odwapnienie szkliwa, czyli demineralizacja szkliwa, sygnalizują z reguły proces próchnicowy. Próchnica początkowa pokazuje to, co jest efektem zaniedbań naszych pacjentów: niewłaściwa higiena jamy ustnej może prowadzić do tej przykrej choroby. Jednakże, jeśli zauważymy białe przebarwienia, często nadal możliwe jest odwracalne i nieinwazyjne leczenie.
Rzadziej białe plamy na zębach stałych lub zębach mlecznych wynikają z zaburzeń rozwojowych, gdy szkliwo ma prawidłową grubość, ale nie jest wysycone minerałami. Hipoplazja szkliwa wynika z niedoborów minerałów. Ze względu na zwiększoną porowatość szkliwa i lepszą retencję płytki nazębnej zęby dotknięte hipoplazją szkliwa są bardziej podatne na próchnicę.
Jakie są najczęstsze przyczyny białych plam na zębach?
Co mogą oznaczać białe plamy na zębach? Zasadniczo — może to być efekt odwapnienia zębów na skutek próchnicy lub ujawniać niedorozwój szkliwa. Poniżej opisujemy poszczególne zjawiska.
Próchnica
W początkowym stadium próchnicy, nazywanym próchnicą przedubytkową, nie ma jeszcze żadnego ubytku. Dochodzi jednak do demineralizacji szkliwa na skutek działania kwasów bakteryjnych. W tym etapie nie ma jeszcze dolegliwości bólowych. Jest to najczęściej skutek niedostatecznej dbałości o higienę jamy ustnej. Przyczyną białych plam tego pochodzenia może być też dieta bogata w cukry, picie słodkich napojów czy częste podjadanie w nocy. Zdarza się, że przyczyną jest też niedobór wapnia.
W próchnicy przedubytkowej nadal możliwe jest zahamowanie choroby. Stosuje się preparaty remieralizacyjne, a pacjent musi pamiętać o higienie: regularne szczotkowanie zębów, stosowanie fluorowych past dostosowanych do kondycji zębów, korzystanie z nici dentystycznej i płynu do płukania jamy ustnej.
Niedorozwój szkliwa
Białe plamy na zębach mogą być efektem niedorozwoju szkliwa na etapie amelogenezy. Szkliwo staje się w nim dojrzałe. Proces dojrzewania zębów stałych przebiega bowiem już od narodzin dziecka. Jeśli jednak dieta w okresie rozwoju będzie uboga w składniki mineralne (wapń, mangan, fluor, witaminy A, D, K, C), może się zdarzyć deficyt związków niezbędnych do budowy zęba. Stąd się biorą białe plamy u dzieci i młodzieży, niezwiązane z próchnicą. Inne przyczyny powstania wadliwego szkliwa to infekcje wirusowe i bakteryjne, stosowanie niektórych leków, zaburzenia gospodarki wapniowo-fluorowej, nadmiar fluoru.
Szczególnym rodzajem białych plamek na zębach może być hipomineralizacja trzonowcowo-siekaczowa. Ta choroba pojawia się na powierzchni siekaczy i szóstek. Mogą to być białe plamki na zębach, ale też kremowe, żółte, a nawet brązowe. Im ciemniejsze są plamy, tym wyższy stopień zaawansowania zaburzenia. Występowanie białych plam w tej chorobie świadczy o łagodnej postaci zaburzenia. Zęby są jednak szczególnie narażone na próchnicę i wymagają stałych, częstych wizyt kontrolnych w gabinecie dentystycznym, jak również znakomitej higieny.
Fluoroza
Innym rodzajem hipomineralizacji, o którym warto wspomnieć, jest fluoroza, która może się manifestować białymi plamami. Fluor jest kluczowy dla zdrowia jamy ustnej. W odpowiednich dawkach jest całkowicie bezpieczny i skutecznie chroni przed takimi problemami jak demineralizacja szkliwa. Jeśli jednak w okresie amelogenezy przyjmiemy produkty z nadmiarem fluoru, może wystąpić hipoplazja szkliwa. Najczęściej manifestuje się na zębach stałych. Może mieć formę białych plamek lub nawet brązowych przebarwień. Co ciekawe, jeśli plamy na zębach pojawiają się przez nadmiar fluoru, a zaburzenie jest łagodne, szkliwo jest bardziej odporne na próchnicę. W zaawansowanych postaciach niestety częściej wiąże się ze stopniową demineralizacją szkliwa i zwiększoną podatnością na próchnicę.
Białe przebarwienia na zębach – co robić?
Jak walczyć z białymi plamkami na powierzchni zębów? Przede wszystkim trzeba ustalić, z czego wynikają. Od tego zależy dalsze leczenie. Jeśli problem pojawił się nagle, być może jest to początek próchnicy. Może być to też defekt kosmetyczny — przebarwienia lub kamień nazębny. Jeśli białe plamki towarzyszą nam od początku, prawdopodobnie jest to niedorozwój szkliwa.
Jakie są dostępne metody leczenia białych plam na zębach?
Poniżej przedstawiamy, jak usunąć białe plamy z zębów. Metody stosuje się w zależności od źródła problemu. Z tego powodu kluczowa jest prawidłowa, wnikliwa diagnostyka.
Higienizacja
Białe plamy mogą wynikać z osadów i kamienia nazębnego. By rozwiązać ten problem, należy przeprowadzić higienizację. Składa się ze skalingu, piaskowania i fluoryzacji. Pozwala usunąć zwapniałą płytkę nazębną. Nie jest to wybielanie jako takie, ale jeśli powierzchnia zębów jest zanieczyszczona kamieniem i osadami, zabieg może pomóc przywrócić naturalny kolor zębów. Powierzchowne białe plamki na zębach można usunąć także z pomocą mikroabrazji, czyli delikatnego ścierania osadów.
Remineralizacja
Jeśli zauważasz u siebie pojawiające się białe plamy, może to oznaczać utratę minerałów na skutek działania kwasów bakteryjnych. Na wczesnym etapie próchnicy można ją zahamować. Stomatolodzy stosują preparaty remineralizujące o wysokiej zawartości fluoru, wapnia i fosforanów. Zabieg jest bezpieczny dla zębów i pozwala odbudować tkankę, nie dopuszczając do rozwoju próchnicy.
Profilaktyka próchnicy
Jeśli defekt występuje przez niedorozwój szkliwa, warto wdrożyć zabiegi niwelujące ryzyko próchnicy. Choć kojarzymy je głównie ze stomatologią dziecięcą, u dorosłych można z powodzeniem stosować lakowanie i lakierowanie. Obie procedury zwiększają odporność zębów na próchnicę.
Profesjonalne wybielanie lub szyny wybielające
Białe przebarwienia pochodzenia niepróchnicowego można niwelować przez zabiegi wybielania. Stosuje się dwie metody: wybielanie lampowe w gabinecie dentystycznym oraz szyny wybielajace, stosowane przez pacjenta samodzielnie w domu. Ostrzegamy przed dostępnymi w sklepach środkami do wybielania, które mogą uszkodzić szkliwo oraz negatywnie wpływają na stan dziąseł.
Licówki i bonding
W przypadku białych plam niemożliwych do usunięcia innymi metodami — przebarwień i niedorozwoju — można zastosować licówki lub bonding. Pierwszy zabieg jest małoinwazyjny— wymaga niewielkiej preparacji zębów. Pozwala uzyskać znakomity efekt wizualny, utrzymujący się przez nawet 20 lat. Tańszą, nieinwazyjną alternatywą jest bonding. W tym wypadku szkliwo jest delikatnie wytrawiane, a następnie na jego powierzchni formuje się materiał kompozytowy, który zasłania niedoskonałości. Wadą zabiegu jest jego krótsza trwałość – 5 do 10 lat.
Czy białe plamy na zębach są niebezpieczne?
Nieestetyczne plamy na powierzchni zębów mogą być pierwszym objawem próchnicy. Wówczas jednak jest możliwość remineralizacji szkliwa. Mogą też świadczyć o zaburzeniach rozwojowych, jednak zwiększona porowatość i charakter szkliwa sprawiają, że w tym wypadku zęby są bardziej podatne na próchnicę. Białe plamki na zębach warto skonsultować z lekarzem w gabinecie stomatologicznym.
Czy białe plamy mogą z czasem zniknąć same?
Nie, białe plamki na zębach nie znikają same.
Czy zbilansowana dieta wpływa na zdrowie szkliwa?
Zbilansowana dieta ma znaczenie dla zdrowia zębów. Pamiętajmy, że nie tylko higiena jamy ustnej jest istotna — liczy się także to, jakie pokarmy spożywamy. Należy unikać produktów z wysoką zawartością cukrów prostych. Unikajmy napojów gazowanych, które nie tylko dostarczają za dużo cukru, ale też kwasów powodujących erozję tkanek zębów. Owoce należy spożywać z umiarem. W diecie powinno znaleźć się ciemne pieczywo, warzywa i produkty nieprzetworzone. Napoje gazowane można zastąpić wodą lub kawą i herbatą, przy czym te ostatnie sprzyjają powstawaniu ciemnych przebarwień.
