Szpara (przestrzeń) między jedynkami określana jest jako diastema. Jeśli jest znacznej szerokości, może stanowić wadę zgryzu. W przypadku niewielkiej diastemy jest to defekt estetyczny. W zależności od przyczyny diastemy i jej skali stosuje się kilka różnych metod korekty bądź leczenia. Dowiedz się więcej o diastemie i rozwiąż problem.
Diastema – co to jest?
Diastema jest to przestrzeń, występująca najczęściej między siekaczami górnymi w linii pośrodkowej, wpływająca na estetykę uśmiechu. Występuje w najczęściej szczęce, rzadziej w żuchwie. Dopóki wynosi maksymalnie 2 mm, jest to jedynie defekt wizualny, możliwy do skorygowania przy pomocy licówek ceramicznych lub odbudowy kompozytowej. Jeśli jest większa, stanowi wadę zgryzu.
U dzieci nieleczona diastema prowadzi do wykształcania się wad wymowy, konkretnie seplenienia świszczącego. Jeśli występuje w okresie wymiany zębów mlecznych, jest zjawiskiem naturalnym. Jeśli utrzymuje się dłużej, może być sygnałem wady zgryzu lub innych wad anatomicznych i wymaga interwencji ortodonty.
Występowanie przerwy między zębami sprzyja rozwijaniu się chorób przyzębia oraz zwiększa podatność na zmiany próchnicze przez utrudnioną higienę i zaleganie resztek pokarmu pomiędzy zębami.
Diastema dotyczy wyłącznie przerwy między siekaczami. Jeśli mówimy o przerwie w innych miejscach łuku zębowego, prawidłowa nazwa to trema.
Przyczyny powstawania diastemy
Przerwa między zębami może powstać na skutek dziedziczenia pewnych cech, wad anatomicznych oraz, niestety, nieprawidłowych nawyków, zwłaszcza w okresie dzieciństwa.
- predyspozycje genetyczne,
- przerost wędzidełka wargi górnej,
- niski przyczep wędzidełka,
- za małe zęby,
- brak siekaczy bocznych,
- dodatkowy ząb w łuku zębowym (tzw mezjodens),
- okres wymiany uzębienia,
- wciąganie dolnej wargi pod górny łuk zębowy,
- za długie ssanie kciuka,
- wciskanie kolczyka w języku pomiędzy zęby,
- choroby przyzębia,
- przemieszczenie lub uraz zęba.
Każdy z tych czynników sprawia, że u pacjenta może wystąpić przerwa między górnymi jedynkami. Jak widać są to czynniki zarówno wrodzone, jak i występujące z biegiem lat (zwłaszcza urazy czy nieprawidłowe nawyki). Jeśli diastema pojawia się nagle, może być sygnałem chorób przyzębia lub nowotworu i wymaga natychmiastowego kontaktu z lekarzem.
Jakie są rodzaje diastemy?
Poznaj rodzaje przerwy między siekaczami. Poniżej wskazujemy typy diastemy pod kątem ich przyczyny:
- diastema prawdziwa — występująca na skutek przerostu wędzidełka wargi górnej lub niskiego przyczepu wędzidełka.
- diastema fizjologiczna — powstająca przez wyrzynanie się dwójek i nacisk na korzenie jedynek. Występuje u dzieci około 7-9 roku życia. Dopóki przerwa jest mniejsza niż 2 mm, jest to zjawisko wskazane i zanika samoistnie, gdy pojawi się uzębienie stałe.
- diastema rzekoma — efekt niewielkich siekaczy bocznych, w przypadku braku siekaczy bocznych oraz hiperdoncji, czyli pojawienia się dodatkowego zęba od strony podniebiennej.
Diastemę dzielimy także pod kątem ustawienia siekaczy. Występują jej trzy typy:
- diastema równoległa — gdy siekacze ustawione są równolegle,
- diastema zbieżna — gdy korzenie jedynek są oddalone, a krawędzie koron siekaczy zbliżone, dolne końcówki zębów są wtedy skierowane ku sobie.
- diastema rozbieżna — gdy korzenie są zbliżone do siebie, a krawędzie przyśrodkowe koron oddalone.
W zależności od rodzaju diastemy stosuje się różne metody leczenia. Jeśli diastema jest duża, najbardziej powszechne jest zastosowanie aparatu ortodontycznego.
Diastema leczenie
Leczenie diastemy to przede wszystkim zastosowanie aparatu ortodontycznego i potencjalnie zabiegi chirurgiczne (wycięcie przerośniętego wędzidełka wargi górnej). Jeśli diastema jest niewielka i nie wymaga leczenia, można zastosować metody jej maskowania.
- Leczenie ortodontyczne
Jeśli problemem jest diastema prawdziwa, można zastosować aparat ortodontyczny, zarówno stały, jak i nakładkowy.
Drugie rozwiązanie jest preferowane wśród dorosłych, zwłaszcza wtedy, gdy w codziennej pracy często mają kontakt z klientem. Aparat ortodontyczny nakładkowy nie wywołuje problemów z mówieniem. Nosi się go przez około 22-23 godziny dziennie i zdejmuje jedynie na czas posiłków, spożywania napojów oraz zabiegów higienicznych.
Jest praktycznie niewidoczny. Daje szybkie rezultaty. Można zastosować aparat tylko na jednym łuku zębowym. Na polskim rynku funkcjonuje wiele systemów nakładek. Atutem rozwiązania są rzadsze wizyty kontrolne niż w przypadku aparatu stałego.
Czas trwania leczenia to od kilku miesięcy do dwóch lat w przypadkach większych wad zgryzu. Po zniwelowaniu szpary między zębami pacjent nosi retainer, by zapobiec nawrotowi wady i jej ponownemu wystąpieniu.
Przy diastemie prawdziwej stosuje się także podcięcie wędzidełka. Niekiedy konieczne jest usunięcie włókien wędzidełka. Jeśli u pacjenta występuje dodatkowy ząb w jamie ustnej, należy go usunąć.
- Licówki porcelanowe lub uzupełnienie kompozytem
Są to rozwiązania zapewniające najszybsze rezultaty. Nie leczą jednak wad zgryzu, a jedynie je maskują. Licówki porcelanowe, czyli specjalne porcelanowe płatki, stosuje się na uprzednio przygotowaną powierzchnię zęba, a w przypadku diastemy czasem także bez preparacji. Licówki oferują znakomity efekt wizualny. Są wytrzymałe i zachowują dobrą estetykę oraz funkcjonalność nawet przez wiele lat.
Alternatywą dla licówek jest bonding (licowanie kompozytem). To rozwiązanie prostsze, możliwe do zastosowania nawet na jednej wizycie. Nie ingeruje trwale w strukturę zębów. Powierzchnię zębów jedynie się wytrawia specjalnym kwasem demineralizującym, a następnie równomiernie nakłada materiał kompozytowy. Efekt jest zdecydowanie mniej trwały — bonding ma żywotność maksymalnie 5-10 lat i łatwo ulega kruszeniu, pęknięciom i przebarwieniom.
Obie te metody stosuje się w przypadku niewielkiej diastemy. Gdy przerwa między zębami jest duża, powiększenie siekaczy daje nieestetyczny efekt wizualny, zaburza proporcje i estetykę uśmiechu. Wówczas preferowaną metodą jest zastosowanie aparatu ortodontycznego.
- Leczenie implantologiczne
Jeśli problemem jest diastema rzekoma, spowodowana brakiem siekaczy bocznych, stosuje się leczenie implantologiczne. Metoda gwarantuje świetną żywotność — implant może służyć nawet przez całe życie. Implant to rodzaj śruby wszczepianej w kość szczęki lub żuchwy. Na wgojonym implancie umieszcza się ostateczną koronę protetyczną. Cały proces jest dość czasochłonny (3-6 miesięcy leczenie), niekiedy można jednak skrócić czas leczenie poprzez zastosowanie procedury natychmiastowego obciążenia implantu koroną tymczasową.
Diastema u dzieci
Niewielka przerwa między zębami u dzieci w okresie wymiany uzębienia na stałe jest stanem fizjologicznym. Mówimy tu zazwyczaj o wieku pacjenta 7-9 lat. Gdy dojdzie do wymiany uzębienia, a problem diastemy się utrzymuje, należy skorzystać z konsultacji u ortodonty. Wczesne wdrożenie leczenia ortodontycznego daje dobre rezultaty, pozwala na całkowite i trwałe zamkniecie diastemy.
Czy istnieją domowe sposoby na pozbycie się diastemy?
Nie istnieje żadna skuteczna domowa metoda pozbycia się diastemy. Leczenie diastemy różni się w zależności od jej typu i zawsze jest prowadzone przez stomatologa.
Czy można zapobiegać powstawaniu diastemy?
Przerwa między zębami może wystąpić na skutek wad zgryzu, kształtujących się pod wpływem takich czynników jak ssanie kciuka. Rodzice powinni obserwować, czy u ich dzieci odruch ten zakończył się w prawidłowym okresie. Jeśli się przedłuża, ryzyko powstania przerwy między górnymi jedynkami wzrasta.
Diastema może się wykształcić w późniejszym wieku pacjenta poprzez nietypowe nawyki, takie jak wtłaczanie kolczyka w języku między zęby. Innym czynnikiem rozwoju diastemy mogą być choroby takie jak paradontoza oraz pourazowe przemieszczenia zębów.
Czy diastema jest dziedziczna?
Tak, predyspozycje do diastemy są dziedziczne. Pamiętajmy, że diastema fizjologiczna występuje naturalnie u dzieci i w tym wieku jest zjawiskiem pożądanym, dopóki nie wyżną się zęby stałe. Jeśli jednak diastema pojawia się po wymianie uzębienia na zęby stałe, wymaga leczenia. Czynniki dziedziczne wpływające na rozwój diastemy to nieprawidłowe ułożenie zębów, wrodzony brak dwójek (hipodoncja), wady wędzidełka oraz nieprawidłowe proporcje między szerokością siekaczy, a rozmiarem kości szczęki.
Czy szparę między zębami powinno się leczyć?
Dopóki przerwa między zębami stanowi jedynie problem estetyczny i jest akceptowana, nie trzeba jej likwidować. Niewielka przerwa między zębami w ostatnich latach zaczyna być postrzegana jako intrygująca cecha osobnicza, o czym świadczy popularność modelek z diastemą. Dopóki problem jest nieduży, a pacjent nie chce korzystać z inwazyjnych metod, warto postawić na samoakceptację.
Jeśli jednak jest to wada zgryzu, zalecane jest leczenie ortodontyczne. Nieleczone wady zgryzu wpływają na cały układ stomatognatyczny, powiększają się z czasem i mogą być przyczyną chorób przyzębia i zaburzeń w stawie skroniowo-żuchwowym. Innym powszechnym problemem jest powstawanie wad wymowy.
Jak dbać o higienę jamy ustnej, gdy ma się diastemę?
Jeśli przestrzeń między zębami jest niewielka i nie zamierzasz jej korygować, musisz pamiętać o szczególnej higienie. W przerwie mogą odkładać się resztki pokarmów i stanowić dobre siedlisko dla bakterii próchnicotwórczych. Stosuj nici dentystyczne i specjalne szczoteczki międzyzębowe, irygator stomatologiczny i płyny do płukania jamy ustnej. Tak zredukujesz ryzyko wystąpienia próchnicy oraz chorób przyzębia. Pamiętaj o regularnej higienizacji zębów, by usunąć kamień nazębny.